Konfüçyüs’ün Hayatı ve Öğretileri (孔夫子)

Konfüçyüs Çin uygarlığının en önemli temsilcilerinden biri. Çin öğretilerinin sonraki kuşaklara aktarılmasını sağlayan Konfüçyüs’ün ortaya koyduğu değerler, halen Çin’in pek çok bölgesinde hâkim durumda.

Dünyaca ünlü Çinli filozof aynı zamanda eğitimci ve yazar. Konfüçyüs öğretisinin temelinde insan ve insanın toplumla olan ilişkileri yer alıyor. Konfüçyüs insanları doğaları gereği “iyi” varlıklar olarak görmüş ve sahip olacakları dört ahlaki erdem sayesinde üstün varlık haline gelebileceklerine inanmış. Orta yolu izleyen, sadece kendisi ahlaklı olmakla kalmayıp başkalarına da yol gösteren, nazik, kültürlü ve üstün insana ulaşabilmek için hayatını insanları eğitmeye adamış bir düşünür Konfüçyüs.

Konfüçyüs’ün öğretileri zaman içinde bir düşünce sistemi haline gelerek Konfüçyanizm ismi ile bir dine dönüşmüş. Öğretilerinde dini konulara yer vermese de tanrı yaklaşımı T’ien inancı ile ortaya koyan Konfüçyüs aslında bir din değil bir ahlak öğreticisi.

Gelin bu değerli Çin filozofunu daha yakından tanıyalım.

Konfüçyüs Kimdir?

Milattan Önce 551 ve 479 yılları arasında yaşayan düşünürün Doğu Zhou Hanedanlığı döneminde yaşadığı düşünülüyor.

Asıl adı Qui Kong. Çinliler onu Kong-Fuzi (孔夫子, Kǒng Fū Zǐ) olarak tanıyorlar. Fuzi “üstat, bilge, öğretmen, filozof” anlamına geliyor. Bu yüzden isminin açıklaması “Bilge-Filozof Kong”’ olarak geçiyor.  

Fakir ama saygın bir aristokrat ailenin oğlu olan Konfüçyüs babasını henüz üç yaşındayken kaybeder. Yazı yazmayı annesinden öğrenen Konfüçyüs on üç yaşından sonra altı yıl boyunca dedesinden eğitim alarak altı farklı beceri edinir. Bunlar Çin gelenek-görenekleri, müzik, okçuluk, araba kullanma, yazı yazma ve hesap yapma becerileridir.

On dokuz yaşında evlenen Konfüçyüs’ün bir oğlu, iki de kızı olur. İdeali eski nesillerin öğretilerini yeni nesillere aktarmak olduğundan bir okul açarak öğrenciler yetiştirmeye başlar. Devlet yönetiminde çeşitli görevlerde bulunduktan sonra fikirlerini halka yayabilmek amacıyla görevinden ayrılıp kendisini halkı eğitmeye adar.

Konfüçyüs, Milattan Önce 479’da hastalanıp hayata gözlerini yumar. Konfüçyüs’ün fikirleri ölümünün ardından öğrencileri tarafından yazıya geçirilerek Lun Yu(论语) ismiyle yayınlanır.

Konfüçyüs öğretisinin temelinde neler var?

Konfüçyüs’ün düşünsel hayatı Taoizm’in kurucusu Laozi’nin fikirlerini keşfettiğinde başlıyor.

Konfüçyüs öğretisinin temelinde insan ve insanın toplumla olan ilişkileri yer alıyor. Konfüçyüs, insanın temelde “iyi” olduğuna inanıyor ve insanı insan yapan ahlaki değerleri dört ana erdem altında topluyor. Bunlar kısaca şu şekilde:

  • Ana babaya saygı (孝)
  • İnsancıl ve merhametli olmak (仁),
  • Adalet (义)
  • Yazıtlar/Gelenekler (礼)

Konfüçyüs’e göre iyi insan olmak bu dört erdeme sahip olmakla mümkün. Bu erdemleri elde etmek için ise bilgi sahibi olmak gerekiyor. Ona göre her insan, hiçbir sınırlama, ayrımcılık olmaksızın bilgiye erişebilmeli.

Konfüçyüs öğretisinde hiyerarşik bir sıralamaya da yer veriyor. Buna göre;

  • Yönetici ve halk ilişkisinde; yöneticiler yardımsever, halk ise saygılı ve sadık olmalı.
  • Ebeveyn ve Çocuk ilişkisinde; ebeveynler sevgi oldu, çocuklar saygılı ve itaatkâr olmalı.
  • Koca ve eş ilişkisinde; koca adil, eşi ise anlayışlı olmalı.
  • Abi/abla ve kardeş ilişkilerinde; büyük kardeş nazik, küçük kardeş saygılı olmalı.
  • Arkadaşların birbirleriyle olan ilişkilerinde; yaşça büyük olan düşünceli, genç olan ise saygılı olmalı.

Çin kültürü Konfüçyüs dönemine kadar yüzyıllar boyu aileyi ahlaki değerlerin en başına koymuş bir kültür. Konfüçyüs politik ve toplumsal konuları bir tarafa bırakarak sarsılmakta olan aile değerlerine yoğunlaşıyor.

Onun öğretisinde öldükten sonraki yaşam, tanrı, ruhlar, doğaüstü varlıklar gibi unsurların yer almıyor. Bu yönüyle yaklaşımları Sokrates’la benzerlik gösteriyor. Konfüçyüs henüz beşerî konularla ilgili tam anlamıyla olgunlaşmadan metafizik unsurlarıyla ilgili sorulara yönelmeyi anlamsız buluyor.  

Konfüçyüs’e göre erdemli insan nasıl davranır?

Konfüçyüs’e göre erdemli insan hem kendisi doğru yolda ilerler hem de çevresindekileri doğru yola yönlendirmek için çaba harcar. Ona göre erdemli insan;

  • Birisini dinlerken dikkatli ve iyi dinler,
  • İnsanlara cana yakın davranır,
  • Sorunları berrak bir zihin ile ele alır,
  • Kendisine ve insanlara saygılı davranır,
  • Her zaman doğru sözlüdür,
  • Yaptığı işi ciddiye alır,
  • Kuşku duyduğunda sorularını düşünerek sorar,
  • Öfke duyduğunda sorunları düşünerek hareket eder,
  • Bir kazanç fırsatı bulduğunda her şeyden önce adaleti düşünür.

Farklı dönemlerde Konfüçyüs’e hangi unvanlar verilmiş?

Konfüçyüs’e ölümünden sonra önce “Prens” unvanı veriliyor, ardından “Mükemmel Hâkim” ve “Taçsız Kral” şeklinde kutsanarak adına tapınaklar inşa ediliyor.

Milattan Sonra birinci yüzyılda “Dük” unvanı ile şereflendirilen Konfüçyüs’e, 492 yılında “Saygıdeğer Ni, İyi Yetişmiş Bilge” unvanı veriliyor.

713’te İmparator Yuan Tsung tarafından “İyi Yetişmiş Bilge Kral” unvanı verilen Konfüçyüs, 1308 yılında “Kusursuz Büyük İnsan ve En Büyük Bilge” unvanıyla şereflendiriliyor.

Konfüçyüs’e gösterilen saygı o kadar fazlalaşıyor ki 1382 yılında tapınaklara Konfüçyüs’ün resimlerinin asılması yasaklanıyor.

Konfüçyüs’ün sözlerinden seçmeler

Konfüçyüs’ün sadece Çinlilerin değil tüm insanlığın feyz alması gereken çok sayıda bilinen sözü var. Hepsi hayata dair ayrı bir anlam içeriyor. Şöyle bir incelediğinizde pek çoğunu bildiğinizi, en azından duyduğunuzu göreceksiniz.

  • “Derin olan kuyu değil, kısa olan iptir.”
  • “Bir yerde küçük insanların büyük gölgeleri varsa, o yerde güneş batıyor demektir.”
  • ”Düşünmeden öğrenmek faydasızdır. Öğrenmeden düşünmekse tehlikeli.”
  • “Aradığını bilmeyen bulduğunda anlayamaz.”
  • “İnsanlar sahip olduklarını küçümser, sahip olmadıklarını önemser.”
  • “Bir şeyi bilmiyorsan onu bilmediğini kabul et, işte bu bilgidir.”
  • “Bir şeyi bildiğin zaman, onu bildiğini göstermeye çalış. “
  • “İyi insanlar olduğu gibi görünür, göründüğü gibi olur.”
  • “Elmas nasıl yontulmadan kusursuz olmaz ise, insan da acı çekmeden olgunlaşmaz.”
  • “Çizik bir elmas, çizik olmayan bir çakıl taşından daha iyidir.”
  • “Bilgi öz güveni, öz güven ise gücü yaratır. “
  • “Kendine yapılmasını istemediğini, sen de başkasına yapma.”
  • “Konuşmaya layık olanlarla konuşmazsanız, insan kaybedersiniz. Konuşmaya layık olmayanlarla konuşursanız, söz kaybedersiniz. Bilge olan kişi insan kaybetmez, söz de kaybetmez.”
  • “Fedakarlıklar senden başkası bilmiyorsa değer taşır.”
  • “Kendisini eleştirebilen insanlar doğruyu ve güzeli bulma konusunda daha şanslıdırlar.
  • “Kitleler cezalarla düzene sokulursa yozlaşmış olur, karizma ve nezaketle yönetilirse bilinçli ve dürüst olur.”
  • “Güçlü olan, sayıca kalabalık kitleler değil, eğitimli kitlelerdir.”

Konfüçyüsçülük nedir?

Konfüçyüsçülük, Konfüçyüs tarafından oluşturulan düşünce sisteminin ismi. Aynı zamanda Çin’in milli dinlerinden biri. Diğer adı Konfüçyanizm.

Konfüçyüsçülük Çin tarihinin bazı dönemlerinde politik sistem olarak kullanılırken, bazı dönemlerinde ise Çin’in çağdaşlaşmasına engel olduğu düşüncesiyle yasaklanıyor.

Konfüçyüs öğretilerinde dinle ilgili konular bulunmuyor ancak Konfüçyüs o dönemin inançlarına da saygı duyuyor. Konfüçyüs tanrı kavramını Tian(天-okunuş:tien)olarak kullanıyor. Tian gökyüzünde olan, kötüleri cezalandıran, iyileri ödüllendiren, doğa olaylarını yöneten, her şeyin üzerinde olan bir yaratıcı.  

Her ne kadar zamanının din anlayışını kabul ederek T’ien inancını ortaya koysa da Konfüçyüs aslında bir din değil ahlak öğreticisi ve hedefi orta yolu izleyen, başkalarına da yol gösteren, nazik, kültürlü, üstün insana ulaşmak.

Konfüçyüs’ün öğretilerinin yer aldığı Lun Yu’da olduğu gibi yine öğrencileri tarafından Konfüçyüs’ün konuşmaları derlenip iki kitap olarak basılıyor. Bunlardan biri “Beş Klasik (五经) ve diğeri ise “Dört Kitap (四书).

“Beş Klasik” adlı eser; Değişiklikler kitabı(易经), Tarih kitabı(书经), Şiirler kitabı(书经), Âyinler kitabı(礼记) ve İlkbahar ve sonbahar vekāyi ‘nâmeleri(春秋) isimli kitaplardan oluşuyor.

Öğrencileri tarafından yayınlanan ikinci eser olan “Dört Kitap” ise; Konuşmalar(论语), Büyük bilgi(大学), Orta yol doktrini(中庸) ve Mengzi(孟子)isimli kitaplardan oluşuyor.     

Kaynaklar

2 thoughts on “Konfüçyüs’ün Hayatı ve Öğretileri (孔夫子)”

  1. Çince hazırlık okuduğum yılda Çince Köprüsü Yarışması’na katılmıştım ve yapmamız gereken iki dakikalık konuşmamın konusu “Çin’in Konfüçyüs’ü ve Türkiye’nin Mevlana’sı” idi. İki dakika gibi bir sürede anlatabileceklerim elbette sınırlıydı ancak bu iki düşünür arasındaki görüş benzerliklerini ortaya koymak için elimden geleni yapmış ve her ikisine ait söyleyişlere yer vermiştim. Türk ve Çin kültürlerini ayrı ayrı oldukça etkileyen bu iki düşünür üzerine daha detaylı bir araştırma yapmak isterim doğrusu. Kendime en sık hatırlattığım Konfüçyüs deyişi sizin de yer verdiğiniz “Kendisini eleştirebilen insanlar doğruyu ve güzeli bulma konusunda daha şanslıdırlar.” sanırım 🙂

    1. Mevlana ve Konfüçyüs’ün birarada anıldığı bir çalışma çok ilginç geldi bana. Konuşmanızı dinlemek mutlaka çok keyifli olmuştur.

Elif Tuna için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Yorum yaparak veya soru sorarak herkesın yeni bilgiler öğrenmesine yardımcı olun.

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Scroll to Top